Γιατί το παιχνίδι είναι τόσο σημαντικό για τα παιδιά;
Παιχνίδι και παιδί είναι δύο έννοιες σχεδόν ταυτόσημες – σαν να συμπληρώνει η μια την άλλη. Το παιχνίδι βοηθά συνολικά το παιδί τόσο στην ανάπτυξή του όσο και στη γενικότερη ευεξία και τον ψυχισμό του. Αρχικά, βοηθά στην σωματική του ανάπτυξη καθώς ενθαρρύνει τη σωματική δραστηριότητα, η οποία είναι απαραίτητη για την εξέλιξη των κινητικών δεξιοτήτων, τον συντονισμό των κινήσεων και τη αύξηση της μυϊκής δύναμης. Έτσι το τρέξιμο, το σκαρφάλωμα, τα άλματα, η αναρρίχηση και το σύνολο των κινητικών δραστηριοτήτων μέσω του παιχνιδιού προωθούν την υγιή σωματική ανάπτυξη. Παράλληλα, το παιχνίδι ενισχύει την γνωστική και γλωσσική ανάπτυξη. Μέσω του παιχνιδιού διεγείρεται η φαντασία, η δημιουργικότητα και οι δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Επιτρέπεται στο παιδί να πειραματιστεί, να εξερευνήσει και να μάθει τα πάντα για τον κόσμο γύρω του καθώς επίσης αναπτύσσονται οι γλωσσικές ικανότητες, η αντίληψη του χώρου και η κριτική ικανότητα.
Ακόμα, η συναισθηματική ανάπτυξη και οι κοινωνικές δεξιότητες είναι βασικοί τομείς στη ζωή των παιδιών που ενισχύονται μέσω του παιχνιδιού. Κατά την διαδικασία του παιχνιδιού, παρέχεται ένα ασφαλές μέρος συναισθηματικής έκφρασης και καλλιέργειας ενσυναίσθησης (η ικανότητα να μπορώ να μπαίνω στη θέση του άλλου και να κατανοώ τη συναισθηματική του κατάσταση). Βοηθά τα παιδιά στη ρύθμιση του συναισθήματος και στη διαχείριση αυτού σε διάφορες καταστάσεις. Ταυτόχρονα, το παιχνίδι προωθεί την αλληλεπίδραση μεταξύ των συνομηλίκων και του παιδιού – ενήλικα, με αποτέλεσμα να ενδυναμώνει κοινωνικές δεξιότητες, όπως το μοίρασμα, η διαπραγμάτευση και η επίλυση των συγκρούσεων.
Τέλος, δεν μπορούμε να παραλείψουμε το γεγονός πως το παιχνίδι αναπτύσσει τη φαντασία και την δημιουργικότητα των παιδιών όπως επίσης πως είναι και ένας σημαντικός ενισχυτής της αυτοπεποίθησής τους. Επιτυχημένες εμπειρίες παιχνιδιού, όπου το παιδί πετυχαίνει στόχους και ξεπερνά εμπόδια, προάγουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή του και του δίνουν σημαντικά εφόδια για τους υπόλοιπους τομείς της ζωής.
Γιατί το παιχνίδι είναι τόσο σημαντικό για τη σχέση ανάμεσα στο παιδί και στον γονιό;
«Τα παιδία δε λένε: “Είχα μια δύσκολη μέρα, θέλεις να μιλήσουμε;”. Λένε “Θέλεις να παίξεις μαζί μου;” (Lawrence Cohen)
Το παιχνίδι ενδυναμώνει πολύ τη σχέση γονέα – παιδιού και φαίνεται να επηρεάζει θετικά σε πολλούς τομείς. Αρχικά, ευνοεί το συναισθηματικό δέσιμο και δημιουργεί κοινές βιωματικές εμπειρίες, γέλιο και χαρά, τα οποία συνηγορούν για μια βαθύτερη σύνδεση. Ταυτόχρονα, το παιχνίδι επιτρέπει στους γονείς να επικοινωνήσουν με το παιδί σε ένα ήρεμο και χαλαρό πλαίσιο, χτίζοντας έτσι έναν δρόμο έκφρασης των δύσκολων συναισθημάτων τους με μεγαλύτερη ελευθερία. Με τη συμμετοχή των γονέων σε ένα κοινό παιχνίδι με το παιδί, περνάνε το μήνυμα πως δίνουν αξία στο να περάσουν ποιοτικό χρόνο μαζί του και αυτό παρέχει ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Παράλληλα,
μέσα από το παιχνίδι οι γονείς μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπα μίμησης για τα παιδιά. Έτσι μπορούν, με διασκεδαστικό τρόπο, να διδάξουν στο παιδί ικανότητες επίλυσης συγκρούσεων, μοιράσματος, εναλλαγής σειράς, τήρησης κανόνων, συνεπειών και πολλών ακόμα «κανόνων ζωής». Τέλος, το παιχνίδι λειτουργεί αγχολυτικά τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες και παράλληλα μέσω της προσεκτικής παρατήρησης, οι γονείς μπορούν να εκμαιεύσουν πληροφορίες για τα παιδιά σχετικά με τους φόβους και τα ενδιαφέροντά τους, τον τρόπο σκέψης και τη μοναδικότητά τους αλλά ακόμα και για γεγονότα που τους έχουν απασχολήσει ή τους έχουν προκαλέσει κάποια συναισθηματική αναστάτωση. Με τον τρόπο αυτό και έχοντας την πληροφορία, οι γονείς μπορούν να υποστηρίξουν το παιδί σε οποιοδήποτε πλαίσιο και να το κατανοήσουν καλύτερα.
Τι είδους παιχνίδια μπορώ να παίξω με το παιδί μου;
Υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι και δραστηριότητες που μπορεί να κάνει ένας γονιός με το παιδί του. Μπορούν να ακολουθήσουν διάφορες μορφές παιχνιδιού που θα ενισχύσουν την επικοινωνία και τη διασκέδαση ανάμεσα σε γονείς και παιδία. Πρώτα και κύρια, το συμβολικό παιχνίδι: είναι μια μορφή ελεύθερης έκφρασης, ενθαρρύνει τη φαντασία και μέσω της δημιουργίας σεναρίων παιδί και γονιός διασκεδάζουν πολύ. Είναι η μορφή παιχνιδιού που μπορούμε να εκμαιεύσουμε πολλές πληροφορίες για το παιδί, τον συναισθηματικό του κόσμο και θέματα που μπορεί να το απασχολούν. Το παιχνίδι σε εξωτερικό χώρο, επίσης, είναι μια δραστηριότητα που ξετρελαίνει τα παιδιά. Τρέξιμο, πατίνι, ποδήλατο, βόλτες στη φύση δίνουν στον ενήλικα και στο παιδί όμορφες, ξέγνοιαστες και σημαντικές εμπειρίες. Ακόμη, τα κατάλληλα επιλεγμένα για την ηλικιακή φάση του παιδιού επιτραπέζια και παζλ, είναι μια δραστηριότητα που μπορεί να απολαύσει όλη η οικογένεια.
Παράλληλα, τι πιο διασκεδαστικό και δημιουργικό να ασχοληθεί παιδί και γονιός με τα καλλιτεχνικά και τις χειροτεχνίες! Ζωγραφική με ό,τι είδους χρώματα (μαρκαδόροι, νερομπογιές, δαχτυλομπογιές, τέμπερες κλπ) και πάνω σε οτιδήποτε (χαρτιά, πέτρες, χαρτόνια, καμβάδες, κουτιά κλπ) αλλά και η δημιουργία με πλαστελίνες, πηλό είναι ένας ευχάριστος τρόπος για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της παράλληλης συνεργασίας ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Η ανάγνωση και η διήγηση παραμυθιών είναι επίσης ένας όμορφος τρόπος συνδιαλλαγής και ανάπτυξης δεσμών σε παιδί και γονιό. Ακόμη, ο χορός, η μουσική, η επαφή με τα όργανα μουσικής και το τραγούδι μπορούν να στήσουν ένα μικρό πάρτι στο σπίτι που θα φέρει διασκέδαση σε όλη την οικογένεια. Τέλος, άλλες ιδέες διασκεδαστικών δραστηριοτήτων αποτελούν το μαγείρεμα, το αισθητηριακό παιχνίδι, το παιχνίδι κατασκευών, τα επιστημονικά πειράματα αλλά και το σωματικό παιχνίδι που ενισχύει πολύ τη σχέση μεταξύ γονέα παιδιού και βοηθάει το παιδί να εκτονώσει την ενέργειά του.
Ωστόσο, οι γονείς είναι σημαντικό να θυμούνται πως ο καλύτερος τύπος παιχνιδιού είναι αυτός που ταιριάζει καλύτερα στις ικανότητες και τα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού, επιτρέποντας στους γονείς να συμμετέχουν ενεργά και να συνδέονται με τα παιδιά τους. Το ζητούμενο είναι να διασκεδάζουν και να δημιουργούν όμορφες αναμνήσεις.
Κωνσταντίνα Τζιωρτζιώτη
Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κέντρου “Παιδοχώρα Ανάπτυξης”
